Maaien

Het uitgangspunt is dat, de plant uitgeput wordt door zeer frequent te maaien (4 tot 7 keer per groeiseizoen) én dit gedurende vele jaren vol te houden. Hierdoor neemt de groeikracht van de duizendknoophaarden af. Het aantal stengels per vierkante meter wordt minder, maar de omvangvan de haard wordt meestal niet kleiner.

Gebruik voor het maaien nooit een klepelmaaier. Maai handmatig of met een maai-zuig-combinatie. Stel de maaibalk in op minimaal 15-20 cm boven maaiveld om te voorkomen dat groeiknoopjes van de wortelklompen worden geraakt en wegslingeren.

Voer de maairondes niet tegelijk uit met het reguliere maaibeheer van gazons en bermen. Verzamel het maaisel en voer het apart af om verspreiding te voorkomen. Maak de gebruikte machnies goed schoon voordat ze de locatie verlaten of naar een niet besmet gebied gaan.

Bekijk hier de RAW-teksten voor maaien: Aziatische duizendknoop publicatie maaien

Effectiviteit

Maaien is gericht op het regelmatig verwijderen van de bovengrondse delen van de plant. Deze aanpak heeft, ook op lange termijn, vaak maar weinig effect. Het maaien moet erg nauwkeurig en regelmatig gebeuren, juist daarom is het uitvoeren van deze methode in de praktijk nauwelijks haalbaar. De ondergrondse wortelstokken blijven intact waardoor de planten snel opnieuw zullen groeien. Veldwaarnemingen laten zien dat de stengels van de duizendknoop over de jaren dunner worden en ook minder hoog, maar de effecten zijn zeer wisselend.

Maaien is een beheermethode, het elimineren van de duizendknoop door maaien is niet realistisch. Stem de maaibeurten af op de groeisnelheid van de scheuten.

Klik op de foto's om ze te vergroten

Kosten

Frequent maaien lijkt een relatief goedkope beheermethode waarmee eenvoudig grote oppervlakten aangepakt kunnen worden. Het gaat echter om jaarlijks meermaals terugkerende kosten omdat de duizendknoop haarden niet verdwijnen. Ook de bijkomende werkzaamheden en stortkosten worden vaak vergeten in de calculaties. Het maaibeheer moet jaarlijks meerdere keren worden herhaald en over meerdere jaren (5-10 jaar). De prijs per m² is veelal vele malen hoger bij meerjarige calculaties in vergelijking met kortdurende of eenmalige methodes.

De kosten voor maaien met een maai-zuig combinatie bedragen ca. €0,11 per m² voor een reguliere maaibeurt. Voor handmatig maaien van de duizendknoophaarden worden de kosten geschat op ca. €3,- per m² (prijspeil 2023). Hierin zijn ook de stortkosten van het vrijkomend materiaal (gemiddeld €25-30 per ton) en het schoonmaken van de machines opgenomen. De genoemde kosten zijn een indicatie en afhankelijk van het maaifrequentie en de bereikbaarheid van het terrein.

Per saldo is het kosteneffectiever om groeiplaatsen met een laag risico op verspreiding niet te verstoren of maaien. In gevallen van verkeersonveiligheid (overhangend of te hoog groeiende planten) kunnen terreinbeheerders de stengels beter handmatig afknippen en op de groeiplaats achterlaten (enkele stengels) of afvoeren wanneer het een grotere plek betreft.

Voor- en nadelen

Voordelen

• Maaien is een snelle methode om het risico op bovengrondse verspreiding tegen te gaan, àls het correct wordt uitgevoerd. Het is geschikt voor het ingrijpen op grote oppervlakten.

Nadelen/risico's

• Het maaien van duizendknoophaarden heeft een zeer groot risico op verspreiding. Weggeslingerde wortelstok- en stengelfragmenten of fragmenten die aan machines en gereedschap blijven hangen maken snel een nieuwe haard als ze op een andere plek terechtkomen.

Verwerking duizendknoop resten

Het gecontroleerd transporteren en verwerken van afgemaaide stengels en/of wortelstokfragmenten draagt bij aan het voorkomen van verdere verspreiding. Reststromen van invasieve exoten zoals Aziatische duizendknopen, Reuzenbalsemien en Reuzenberenklauw kunnen zonder risico worden gecomposteerd en toegepast als bodemverbeteraar mits aan de vereiste procescondities tijdens het composteren is voldaan (minimaal 55ºC gedurende 3 dagen). In Nederland zijn diverse composteerders gecertificeerd voor het verwerken van invasieve exoten en garanderen dat zowel de boven- als ondergrondse delen van duizendknoop worden verwerkt tot compost zonder dat er risico op verspreiding via deze compost bestaat (BVOR). 

Adviezen voor uitvoeren maaiwerkzaamheden (uit: Landelijk Protocol Aziatische duizendknopen, Infoblad C. Aequator Groen & Ruimte, Stichting Probos & Geofoxx milieuexpertise, 2019):

1. Ontzie groeilocaties van duizendknopen tijdens het maaien en houd minimaal 1,5 meter afstand.
2. Maai indien nodig de duizendknooplocaties separaat of verwijder alleen stengels die voor overlast zorgen.
3. Gebruik voor het maaien van duizendknooplocaties een maai-zuigcombinatie of bij handmatig maaien een zeis.
4. Indien er gemaaid wordt in het donker dient men de groeiplekken digitaal beschikbaar te hebben in de maaier en te werken met GPS.
5. Maak al het gebruikte materieel (machines, kleding, etc) ter plekke schoon na maaien van duizendknopen, zodat er geen plantmateriaal naar andere locaties verspreid wordt.
6. Het maaisel waar duizendknoopresten in voorkomen, dient afgedekt vervoerd te worden om verwaaien te voorkomen.
7. Het maaisel waar duizendknoopresten in voorkomen moet worden afgevoerd naar een Erkende Verwerker Invasieve Exoten (zie het register op https://bvor.nl/invasieve-exoten) (Zie ook infoblad E: Voorkomen verspreiding door groenafval).

Meer informatie

• [Publicatie] Beerling, D.J., Bailey, J.P., Conolly, A.P., 1994. Fallopia japonica (Houtt.) Ronse Decraene. Journal of Ecology 82: 959–979.
• [Publicatie] Delbart, E., Mahy, G., Weickmans, B., Henriet, F., Crémer, S., Pieret, N., Vanderhoeven, S., Monty, A., 2012. Can land managers control japanese knotweed? lessons from control tests in Belgium. Environmental Management 50: 1089–1097.
• [Publicatie] Groot, C. de, Oldenburger, J., 2011. De bestrijding van invasieve uitheemse plantensoorten; een studie naar de bestrijding van 6 invasieve exoten in de Nederlandse buitenruimte. Probos, Wageningen. 89 p.
• [Publicatie] Meutter, F. van de, Vanderhaeghe, F., Raman, M., Van Kerckvoorde, A., 2012. Invasieve uitheemse planten langsheen bevaarbare waterlopen in West‐ en Oost‐Vlaanderen. Inschatting van het voorkomen en een afwegingskader voor beheer. INBO.R.201: 78
• [Rapport] Praktijkproef bestrijding duizendknoop. Jan Oldenburger, Joyce Penninkhof, Casper de Groot en Fons Voncken, december 2017