Alligatorkruid

Hoe herken ik alligatorkruid?

Alligatorkruid (Alternanthera philoxeroides) is een oeverplant die zowel in het water als op oevers kan groeien. De plant vormt dikke, drijvende matten van tot 10 m lange, holle uitlopers. Op het land vormt alligatorkruid bovendien een tot 2 m diep wortelstelsel, waardoor de plant langere tijd kan overleven in droogte.

De tegenoverstaande bladeren zijn 2-10 cm lang, 0,5-2 cm breed en omgekeerd-eivormig tot langwerpig van vorm. Verder zijn de bladeren glanzend donkergroen van kleur en hebben ze korte bladsteeltjes van 1-3 mm. De witte bloemen zijn bolvormig, 1-2 cm in doorsnede en staan op bloemstelen van 1-5 cm lang.

Identificatie van alligatorkruid kan soms lastig zijn omdat de soort veel lijkt op Alternanthera sessilis. De Alternanthera sessilis is echter een eenjarige soort, terwijl alligatorkruid een meerjarige soort is. Een tweede verschil is de bloeiwijze: alligatorkruid heeft een gesteelde bloeiwijze, Alternanthera sessilis is niet gesteeld. Alligatorkruid lijkt ook nog op andere soorten, kijk hier voor de look-a-likes.

Klik op de foto's om ze te vergroten.

Herkomst – waar komt alligatorkruid vandaan? 

Van oorsprong komt alligatorkruid voor in het stromingsgebied van de Panamarivier in Zuid-Amerika. De plant groeit in of langs langzaam stromend water, maar komt ook voor in kustgebieden, wetlands, bossen, landbouwgebieden, stedelijke omgevingen of op verstoorde gronden. Een groeitemperatuur van 30°C is optimaal voor alligatorkruid. De soort komt zowel in voedselrijke als voedselarme omgevingen voor en heeft bovendien een zeer hoge zouttolerantie.

Verspreiding – Waar komt alligatorkruid voor?

Alligatorkruid komt in Europa alleen in Frankrijk en Italië voor, in Nederland komt de soort nog niet in het wild voor. Hoe de soort in Europa is geïntroduceerd is niet duidelijk. Een mogelijkheid is dat de plant als aquariumplant is geïmporteerd en gedumpt in de natuur. Het is ook mogelijk dat de plant per ongeluk is ingevoerd als gevolg van een verwisseling met Alternanthera sessilis, een plant die veel lijkt op alligatorkruid. Een derde mogelijke introductieroute is als verontreiniging bij andere planten of via verontreinigd vogelzaad. Eenmaal gevestigd kan verdere verspreiding plaatsvinden via stromend water maar ook door waterrecreatie.

De verwachting is dat alligatorkruid zich in de toekomst kan gaan vestigen in meerdere mediterrane landen, zoals Griekenland, Spanje en Portugal. In koelere landen met warmer water kan de soort zich ook vestigen. Vestiging in Nederland lijkt op de korte termijn onwaarschijnlijk door ons ongeschikte klimaat. Het is echter mogelijk dat door klimaatverandering ons klimaat wel geschikt wordt en alligatorkruid zich alsnog zal vestigen in Nederland.

Risico’s - Wat zijn de problemen? 

Alligatorkruid is een snelgroeiende plant die in korte tijd grote wateroppervlakken kan bedekken. In langzaam stromend en ondiep water vormt de soort dikke, drijvende, praktisch ondoordringbare vegetatiematten.

De dichte begroeiing op het wateroppervlak geeft overlast door:

• Licht en zuurstof kunnen niet meer doordringen in het water, waardoor ondergedoken waterplanten en fauna afsterven.
• Verdringen van inheemse plantensoorten in de oeverzone.
• Eutrofiëring van het water (vrijkomen fosfaat vanuit de bodem door zuurstofloosheid als gevolg van afsterven grote massa grote waternavel)
• Verlanding van de oeverzone door een combinatie van hoge biomassaontwikkeling en zuurstofloosheid (vertraagde vertering plantmateriaal)
• Remmende werking op de aan- en afvoer van water waardoor de kans op wateroverlast toeneemt.
• Belemmering van de doorstroming en afwateringen van waterwegen.
• Hinder voor de scheepvaart, vis- en zwemrecreatie.
• Financiële consequenties: invasieve exotische oever- en waterplanten zijn over het algemeen moeilijk, en alleen tegen hoge kosten te bestrijden.

Daarnaast kunnen er onveilige situaties ontstaan doordat onduidelijk is waar het land/talud overgaat in het water. Bovendien vormen de dikke matten van alligatorkruid broedplaatsen voor ziekteverspreidende muggen, met risico’s voor mens en dier.

Leadfoto: Melissa McMasters, Verspreidingsatlas.nl, z.j.

Gepubliceerd 31 oktober 2022