Afghaanse duizendknoop, Langbroek Utrecht (Foto Maarten Hienekamp)

Schijnambrosia

Schijnambrosia is oorspronkelijk afkomstig uit de zuidelijke Verenigde Staten en Centraal- en Zuid-Amerika. Het is een agressieve kolonisator en kan dichte begroeiingen vormen waardoor andere plantensoorten worden verdrongen. De plant is giftig voor vee en kan de kwaliteit van melk en vlees negatief beïnvloeden. Schijnambrosia komt in Nederland nog niet voor, maar onbedoelde introductie via handelsstromen is niet uitgesloten.

Hoe herken ik Schijnambrosia? 

Schijnambrosia (Parthenium hysterophorus) is een eenjarige rechtopgaande plant met een sterk vertakte groeiwijze. Volwassen planten worden meestal niet hoger dan 1,5 m, maar soms wordt de 2,5 m gehaald. De bladeren zijn behaard en sterk verdeeld in smalle lobben. De kleine witte bloemetjes (4 mm doorsnede) hebben meestal vijf straalbloemen en groeien aan de top van de stengels.De soort groeit op allerlei bodemtypen en in een grote verscheidenheid aan leefgebieden, maar heeft een voorkeur voor kalkrijke, kleiige bodems met verstoorde grond. Dit zijn bijvoorbeeld rivieroevers, bermen en spoorwegen en in stedelijk gebied.Het is een pioniersoort die zich makkelijk vestigt in grasland en weides, maar ook in boomgaarden, akkers en bossen.

Schijnambrosia kan tijdens de rozet- of vegetatieve fase makkelijk verward worden met sommige Ambrosia-soorten zoals de algemeen voorkomende Alsemambrosia (Alsem artemisiifolia) of Zandambrosia (Ambrosia psilostachya) die vooral voorkomt in duingebieden. Schijnambrosia onderscheidt zich van deze soorten door de in de lengterichting gegroefde stengel. In de bloeifase is de kans op verwarring klein omdat de kleine witte bloemhoofdjes van Schijnambrosia, die in sterk vertakte eindpluimen groeien, gemakkelijk te onderscheiden zijn van de groene, aarachtige trossen van Ambrosia-soorten. Kijk hier voor de look-a-likes.

Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten.

Herkomst – Waar komt Schijnambrosia vandaan? 

Schijnambrosia komt van nature voor in de zuidelijke Verenigde Staten en Centraal- en Zuid-Amerika. De plant is op verschillende plekken ongewild geïntroduceerd, waarschijnlijk als vervuiling in zadenmengsels. De lage eisen die de soort stelt aan de groeiplaats, de sterk competitieve kracht en goede verspreiding maakt dat deze soort zich snel kan uitbreiden.

Verspreiding – Waar komt Schijnambrosia voor? 

In Europa is de soort in België en Polen gesignaleerd en bestreden. In Nederland komt de soort nog niet voor, maar onbedoelde introductie via handelsstromen is niet uitgesloten. De huidige Nederlandse klimaatomstandigheden zijn ongeschikt voor Schijnambrosia om zich te vestigen in de natuur.

Risico’s - Wat zijn de problemen? 

Schijnambrosia is een agressieve kolonisator van verstoorde grond en kan ontkiemen, groeien en bloeien binnen een breed scala aan temperaturen en lichtperioden. Bij voldoende vochtigheid ontkiemen de zaden het hele jaar door en de kiemkracht is extreem hoog. De soort kan dichte begroeiingen vormen waardoor andere plantensoorten worden verdrongen. De plant is giftig voor vee en kan de kwaliteit van melk en vlees negatief beïnvloeden. Bij contact kan de plant dermatitis (ontsteking van de huid), ademhalingsproblemen en hooikoorts veroorzaken.

Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?

Preventie is de meest kosteneffectieve aanpak van invasieve exoten. Dat wil zeggen dat zoveel mogelijk moet worden voorkomen dat planten zich kunnen vestigen. Om nieuwe (onbedoelde) introducties te voorkomen worden particulieren opgeroepen om geen planten of zaden uit het buitenland mee naar huis te nemen. Belangrijk is ook het controleren van geïmporteerde goederen op het meeliften van zaden en/of delen van de plant.

Hoewel Schijnambrosia in Nederland nog niet voorkomt, is het belangrijk om waakzaam te zijn en te voorkomen dat de soort zich hier vestigt en verder verspreid. In dat kader is het belangrijk waarnemingen door te geven. Schijnambrosia gezien? Geef je waarneming dan door via de NOVA-app of Waarneming.nl.

Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?

Mechanische behandelingen, zoals maaien, hakken en ploegen, worden afgeraden omdat ze de zaadverspreiding kunnen bevorderen, evenals een snelle hergroei uit zijscheuten dicht bij de grond.

Verwijder aanwezige planten door ze handmatig te rooien, doe dit voordat ze in bloei komen. Draag altijd beschermende kleding, handschoenen en gezichtsbedekking. Mocht je toch in aanraking zijn gekomen met deze plant, was je dan met koud water en raadpleeg een huisarts als er toch ‘iets’ te zien is, zoals rode uitslag.

Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?

Schijnambrosia (Parthenium hysterophorus) staat op de Unie-lijst van zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Dat betekent dat er een Europees verbod van kracht is op bezit, handel, kweek, transport en import van de soort. Daarnaast geldt voor lidstaten de plicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. En als dat niet lukt, om de populatie zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Waar vind ik meer informatie?

Meer publicaties over Schijnambrosia

Leadfoto: Yercaud-elango, Wikimedia Commons, 2024

Gepubliceerd 17 april 2024